SESORAH
SESORAH
Sesorah yaiku micara ing
sangajengipun tiyang kathah kanthi ancas utawi tujuan tartamtu.
Ancasipun tiyang sesorah inggih punika:
1.
Atur pambagya
2.
Paring informasi
3.
Atur pangajak
4.
Atur panglipur
5.
Paring panyaruwe
Supados
nengsemaken ing samudayanipun, pramila kedah nggatosaken:
1.
Busana (Ageman)
Anggenipun ngadi busa kajumbuhna kaliyan
kaperluwanipun, wonten ing adicara menapa ingkang badhe dipunayahi.
2.
Subasita
(Trapsila, Tata Krama)
Solah bawa ampun ngantos kadamel-damel, prayogi
ingkang prasaja kemawon, anteng, manteb, nangin boten kaken. Pramila punika
saged gladhen wonten ing sangajengipun pengilon ingkang ageng, mmangke badhe
manggihi patrap ingkang luwis tuwin pantes.
3.
Swara (Vokal)
Kedaling lesan kedah kagladhi, supados saged
langkung cetha kedaling swanten. Pocapan inggih mekaten ugi, kaudia saged
mbedak-mbedakaken swantening tembung-tembung ingkang medal kanthi cetha. Kados
pundi rindhik rikatipun, mandhap minggahipun, ampun ngantos kesesa, nanging ugi
ampun ngantos nglentreh sanget.
4.
Basa tuwin
Sastra
Basa ingkang kaginakaken kedah miturut tuntutaning
sastra ingkang leres. Pamilihing tembung ingkang salajengipun dipunronce ukara
ingkang trep, luwes, sae, wasana sekeca kapirangaken. Ngginakaken basa ingkang
langkung rinengga, kanthi tembung-tembung ingkang endah, nanging ugi kedah
ngengeti saha njumbuhaken kaliyan kawontenanipun. Basa ingkang komunikatif inggih punika basa ingkang kedah angengeti :
a.
Sinten ingkang
gineman
b.
Sinten ingkang
dipunajak gineman
c.
Sinten ingkang
dipun ginem
d.
Swasana
nalikanipun gineman
e.
Sami mangertosi
ingkang dipunginemi
Perkawis ingkang
keah dipungatosaken inggih punika:
Patrap sarira tuwin pasuryan ingkang kedah
katindakaken:
1.
Jumeneng kanthi
sigrak tuwin jejeg, sikaping suku megar metawis kalih jobin, Percaya diri
2.
Asta
ngapurancang, sarira radi ndegeg, janggut katarik, namung sampun katingal kaku
3.
Polatan katingal
sumeh, namung boten katingan kadamel-damel
4.
Mriksani
dhumateng para pamiyarsa kanthi trapsila
5.
Penggalih
dipunsarehaken, supados suwanten boten kepireng ndredheg
6.
Wiramaning wicara
ingkang cetha sarta kajumbuhaken kaliyan kawontenan
7.
Swanten boten
perlu sora, ingkang cekapan ananging wijang
8.
Ngagem basa
ingkang alus
9.
Pangandikan
boten perlu muter-muter
Wonten babagan ingkang kedah dipungatosaken bab
rantamaning sesosah antawisipun:
1.
Salam pambuka
(manut kapitadosan lan swasananipun)
2.
Purwaka inggih
punika ngunjukaken puja lan puji marang ngarsanipun gusthi saha atur panuwun
dhumateng para rawuh)
3.
Surasaning
basa/wos inggih punika uderaning bab ingkang dipunwedharaken.
4.
Dudutan (Simpulan)
inggih punika inti sarining wedharan pangajeng-ajeng inggihpunika bab-bab kang
dipukajengaken dening ingkang nindakaken sesorah dhumateng ingkang mireng
5.
Wasana inggih
punika atur panuwun saha atur pangaksami anggenipun nindakaken jebihan.
Jinisipun sesorah saged kabentenaken dados 4 warni
inggi punika:
1.
Kanthi cara
apalan (model)
Sesorah cara punika saderengipun damel seratan
sesorah lajeng dipunapalaken tembung ngantos ukaranipun persis kaliyan
cathetan. Asring dipunginakaken dening lare-lare ingkang nembe gladhen.
2.
Kanthi cara
naskah utawi teks
Sesorah cara punika juru pamedhar sabda saestu bekta
teks lajeng dipunwaos sawetahipun, boten dipunapalaken. Dipunginakaken dening
para pejabat ing upacara-upacara resmi.
3.
Kanthi cara
dadakan utawa impromptu
Menika cara pidhato boten kanyana-nyana saderengipun
menawi badhe dipunaturi sesorah utawi ndadak ing adicara punika lajeng
dipunaturi sesorah. Kepara priyayi kala wau pancen sampun kalebet ahli sesorah
ingkang bedhanipun “orator”.
4.
Kanthi cara
ekstemporan
Punika cara pidhato kanthi cara juru pamedhar sabda
ngasta utawi damelcathetan alit minangka gaman utawi pangemut-emut urutaning
ingkang badhe dipunngendikakaken. Cara punika, menawi dwija saderengipun mucal
para siswanipn sampun cecawis pokok bahasan ingkang badhe dipunrembag utawi
dipun wucalaken.
Cengkoronganipun
sesorah :
1.
Purwaka, ngemot:
a.
Uluk salam utawa
salam pambuka
b.
Pakurmatan
marang tamu
c.
Puji syukur
dhumateng Gusti Kang Maha Ageng
d.
Ngaturaken
ayahan utawa jejibahane
2.
Perangan isi,
ngemot:
a.
Ngaturaken sugeng
rawuh lan matur nuwun rawuhipun tamu
b.
Ngantueaken
ujuding gati
c.
Nganturaken
agunging panuwun awit pambiyantunipun para mudha, sumbang sih saking tamu, lan
masyarakat
d.
Nyuwunaken
pangapunten awit sedaya kekirangan lan kaluputane minangka panitya
e.
Saupama ana pejabat
bisa disuwuni tanggap sabda mula
3.
Panutup, ngemot:
a.
Para tamu
kasuwun nerusaken anggenipun lelenggahan nganti pura
b.
Nyuwun
pangapunten kaluputane pribadhi
c.
Salam panutup
Tuladhanipun
sesorah inggih punika:
PENGETAN DINTEN PAHLAWAN
Assalamualaikum
warrahmatullahi wabarakatuh.
Bapak ibu guru SMA N 1 Godean lan
karyawan ingkang satuhu
kinurmatan,
Saha
para siswa ingkang kula tresnani.
Langkung rumiyin sumangga kula
lan panjenengan sareng-sareng ngaturaken
puji lan syukur dhumateng ngarsanipun Gusti Allah ingkang Maha Kuwaos, ingkang
tansah paring kanugrahan dhumateng kula lan panjenengan sami satemah wonten ing
wekdal punika kita saged kempal wonten ing pengetan dinten pahlawan punika
kanthi sehat walafiat. Boten kesupen salawat saha salam mugi-mugi tansah
katuraken dhumateng Nabi Muhammad SAW ingkang tansah paring syafa’at dhumateng
kita ing yaumul akhir. Amin.
Bapak ibu guru ingkang satuhu
kinurmatan saha para siswa ingkang kula tresnani.
Para siswa mangertos punapa pahlawan
iku? Pahlawan inggih punika tiyang ingkang nggadhahi
kathah ganjaran ing lelabetanipun. Semangat juang para
pahlawan punika ingkang kedah kita tuladhani, semangat ingkang boten nate
kendhat ing kahanan maneka warna. Semangat juang para pahlawan ugi kedah dados
motivasi kita supados kita saged dados pahlawan wonten ing gesang bebrayan
kita, saking lingkup kaluwarga, sekolah, masyarakat nagari lan agami. Kita kedah ngulintenaken sipat ikhlas
wonten ing bab punapa kemawon amargi pahlawan punika boten nggadhahi pamrih
tumrap pribadinipun.
Kita
ugi kedah mangertos menawi kamardikan
ingkang kita raosaken wekdal punika minangka
asil saking perjuangan para rakyat Indonesia. Para rakyat sami nglawan penjajah
kanthi semangat rela berkorban. Para rakyat ngorbanaken nyawa lan bandha kangge kamardikan bangsa punika. Para rakyat
berjuang tanpa pamrih. Kita rumaos begja, amargi pamarintah netepaken tanggal 10
November dados dinten pahlawan. Kita
diparingi kasempatan kangge mengeti jasa-jasa
para pahlawan bangsa.
Kamardikan bangsa punika kaleksanan amargi rakyat Indonesia gadhah semangat
penjuangan ingkang inggil.
Tanpa semangat perjuangan punika, kamardikan bangsa boten saged kaleksanan. Saklaminipun rakyat Indonesia temtu gesangipun tansah dipuntindhes
para penjajah. Para penjajah nagari kita kepingin
nguasai pamarintahan saha ngeruk bandhane bangsa punika. Sampun kathah cara
ingkang dipuntindakaken dening para penjajah. Para penjajah meksa rakyat
Indonesia nyambut damel
rodi lan romusa. Tanpa upah, rakyat Indonesia kedah makarya kanthi mempeng. Sebab
punika, kathah rakyat Indonesia ingkang dados banten seda nalika nyambut damel rodi lan romusa.
Tanggal
10 November wekdal punika dipunpengeti kangge ngemut-emut bilih rikala semanten
ing Surabaya wonten prastawa perang ageng ing antawisipun bangsa Indonesia
ingkang dipunpandhegani arek-arek Surabaya nyingkiraken Walanda ingkang manut
sekutu utawi Inggris mlebet ing tanah Jawi.
Saking
semangatipun arek-arek Surabaya lan rakyat ing tlatah Indonesia, damel horeging donya, ngantos dewan
keamanan PBB tumut cawe-cawe
ngengingi prastawa punika.
Kanthi rahmating Gusti Allah
ingkang Maha Adil, para pejuang wekdal semanten saged ngrebat wilayah Surabaya.
Arek-arek Surabaya ingkang dipun pendhegani dening panjenengane Bung Tomo
kanthi sesorah paring semangat. Jiwa lan semangat 10 November taksih wonten
manahipun bangsa kangge mbangun nagari Indonesia. Kathah para pejuang gugur
ngurbanaken jiwa raga lan bandha kangge mbela bangsa lan nagari. Kanthi
semboyan “Rawe-rawe rantas, malang-malang putung” , “Mandheg ambleg, mundur
ambyur” , “Mati siji tuwuh sewu”. Para pejuang mupuk semangatipun kangge ngusir kolonialisme saking tanah air.
Kanthi rahmating Allah SWT,
Pahlawan Indonesia sampun saged ngrebat wilayah Surabaya saking penjajah. Kita boten
saged nglalekaken perjuanganipun arek-arek Surabaya ingkang dipimpin dening
panjenenganipun pejuang ageng, inggih punika Bung Tomo, ingkang kanthi sesorah
ngagungaken asmaning Gusti Allah.“Allahu akbar! Allahu akbar!”
Para pejuang ingkang ngadhepi
penjajah saha mbela bangsa lan nagari kangge putra lan putu ing tembe. Pramila
mangga sesarengan nglajengaken punapa ingkang dados perjuanganipun para
pahlawan. Ing salebeting kita merdeka, kita taksih berjuang. Boten kangge
merangi penjajah nanging kangge merangi kemiskinan lan kebodohan tumrap Bangsa
Indonesia.
Kanthi menika, kula ngajak para
siswa supados nglajengaken perjuanganipun para pahlawan kanthi sinau mempeng. Para
siswa sinau boten namung kangge golek kesuksesan lan bandha ing wekdal ngajeng.
Nanging, para siswa kedah sinau kanthi tujuan mbangun bangsa punika. Tuladhanipun
kanthi cara mbangun yayasan kangge tiyang-tiyang kekirangan, maringi bantuan
arupa bandha utawi pikiran kangge tiyang-tiyang ingkang mbutuhaken. Satemah,
perjuanganipun para pahlawan boten mandheg dumugi mriki kemawon lan dadosaken para
siswa pahlawan ing wekdal sakpunika, wekdal ngajeng, lan saterasipun.
Mekaten ingkang dados atur Ibu,
bilih wonten kithaling rembag saha kirang suba sitaning tindak tanduk atur,
kula tansah nyuwun agenging samodra pangaksami.Matur nuwun.
Wassalamualaikum
warrahmatullohi wabarakatuh.
SUMBER :
LKS Bahasa Jawa Kelas XI Semester 2
Komentar
Posting Komentar